Tohodidọ

Tohodidọ wẹ Aliho dé he mẹ pipli dé sọgan Basi dide tangan dé tẹ. Tonudidọ sọ yin Aliho gbemima tọn dé to gbẹtọ susu ṣẹnṣẹn na yé ni dó sọgan nọpọ taidi Akọta, Otò, kavi Otogbo dé. To pipli Daho taidi Otogbo dé tọn mẹ, mẹde lẹ nọ saba yi Gbẹzan yetọn lẹpò dó to azọn gbemima tọn ehe kọn. Omẹ ehelẹ wẹ yé nọ ylọdọ Tonudọtọ lẹ. Tonudọtọ lẹ po mẹdevo lẹ po wẹ nọ nọpọ bo nọ dù Togan. Nuplọnmẹ Tohodidọ tọn to wehọmẹ Alavọ tọn mẹ nọ yin yiylọdọ Lẹnwunnuyinyọnẹn Tohodidọ tọn, Nuplọnmẹ Tohodidọ tọn, kavi Nuplọnmẹnu tito Gandudu tọn. To egbesọegbesọ, Hogbe lọ Tohodidọ nọ dlẹnalọdo alọpa he mẹ Gandudu tin te to Otogbo dopodopo mẹ podọ alọpa he mẹ osẹn lẹ nọ yin didoai te. Tohodidọ sọ sọgan yin mimọ to Ogbẹ, Azọnwhe, Wehọmẹ, po Sinsẹn lẹ mẹ ga.

Tohọluduta

Tohọluduta dé nọ Penukundo otò lọ blebu go. Tohọluduta dé nọ wa onu ehelẹ:

1. E nọ dèanana Aigba mima.
2. E nọ dé Ogán debọdodego lẹ.
3. E nọ nagbe nado yi Funawhan hẹ otò devo lẹ kavi ma nado yi Funawhan.
4. E nọ Basi Akuẹ he otò lọ na zan.
5. E nọ Basi Aliho lẹ, Dotowhe lẹ, Wehiatẹn lẹ, po Wehọmẹ lẹ po.
6. E nọ Plọnnu mẹ lẹ na yizan yede titi tọn po nuhe Tohọluduta lọ jlo lẹ po go.
7. E nọ Penukundo Ovi pẹvi lẹ, mẹhe to Azọnjẹ lẹ po Mẹho whetanọ lẹ po go.
8. E nọ Penukundo Akuẹzinzan Otò lọ tọn go po nuhe yé nọ yi Akuẹ lọ dó nọ wa lẹpò go.

Togan Tohọluduta lọ tọn wẹ nọ Penukundo onu ehelẹ po go. E sọ nọ dèanana nuhe to yiyi to otò lọ mẹ lẹpo kakajẹ Osẹn otò lọ mẹ tọn lẹ po nuwiwa medetiti tọn Tovi lẹ tọn ga.

Ogbẹ Tonudidọ tọn lẹ

To otò susu lẹ mẹ, gbẹtọ lẹ ko do Tonudidọgbẹ lẹ ai nado ze linlẹn yetọn lẹ kavi nuhe yé jlo lẹ dó Togan lẹ nukọn. Nugbo wẹ dọ to whedelẹnu yé ma nọ saba kọngbedopo to onu lẹpò mẹ to Ogbẹ lẹ mẹ, Ṣigba yé nọ wazọn dopọ bo sọ nọ nọ yedelẹ ji. Enẹ wẹ zọn bọ Ogbẹ yetọn lẹ nọ dó huhlọn. To whẹho susu lẹ mẹ wẹ yé nọ dó linlẹn dopolọ te bo sọ nọ kọngbedopọ dó nọ wa nulẹ, enẹ wẹ zọn bọ ni osẹn lọ tlẹ diọ to otò lọ mẹ, yé nọ to azọnwa zọnmi. Yé nọ dó ovo to Ogbẹ devo lẹ ṣẹnṣẹn nado yi mẹhe na dù Togan dé. Enẹ wẹ yé nọ ylọdọ Ovodido. Ogbẹ delẹ nọ yin Liberal Party, Labor Party po Greens pò.

Whenuho

Nuyọnentọ Glẹkinu he yin Aristotle Basi kandai dọ Tonudọtọ lẹ nọ wanu taidi Kanlin lẹ. E dọ Jijọ yetọn lẹ sẹpọ Kanlin lẹ tọn taun. Niccolò Machiaveill wlan to owe he e kan to 1532 dé mẹ dọ Tonudọtọ lẹ nọ tẹnpọn nado mọ huhlọn yí gbọn alọpa lẹpo mẹ, na yé yise dọ yé ma sọgan dugan dó gbẹtọ lẹ ji matin huhlọn. To owhe 1651, Thomas Hobbe wlan dó Leviathan mẹ dọ gbẹtọ he tin to Tonudidọgbẹ lẹ mẹ nọ jo jlọjẹ yetọn lẹ dó nado mọ nukundagbe Togan lẹ tọn. To owhe 1800 lẹ mẹ, John Stuart Mill ze ayiha yọyọ Tonudidọ tọn dé wa he wa yin alọkẹyi taun, na linlẹn lọ hẹn yọnbasi na Tovi lẹ nado dọ nuhe yé jlo lẹ po jlọjẹ yetọn lẹ po na Togan lẹ matin Obu nado yin yasana kavi yin huhu. Bernard Crick lọsu wa wlan owe dé he dó alọpa he mẹ Tonudidọ dona tin te ji.

Tonudidọ Togbo daho lẹ tọn to Pọme

Togbo Daho lẹpo ma nọ kọngbedopọ to nulẹpo mẹ to whedelẹnu. Enẹ wẹ zọn bọ yé nọ ylọ opli lẹ nado sọgan dọhodo vogbingbọn he yé do lẹ ji. Ehe wẹ Tonudidọ Togbo lẹ tọn he gbọnvo na Tohodidọ otò pẹvipẹvi lẹ tọn. Todin, ni yé Basi opli lọ bọ gbekọndopọ dé ma tin, Awhan wẹ nọ wa fo oho lọ.