Ahi Oshodi tọn

Ahi Oshodi tọn yin ahi de to Oshodi, yèdọ lẹdo de to ayimatẹn Awọnlin tọn to hùwaji-whèyihọ tọn Naijilia tọn. E yin dopo to ahi he klo hugan lẹ to tòdaho Awọnlin tọn lẹ mẹ, núwiwa sẹ́nhẹngbatọ lẹ tọn taidi alọ dido apò mẹ namẹ bo finnú, saki hihoyí sọ́n mẹsi po mọmọ po nọ wá aimẹ to ahi lọ mẹ podọ e ko zọn bọ gandutọ lẹ basi nudide lọ nado họ́ ahi lọ liai. Ahi lọ yin híhọ́liai to 2016.

Ahi Oshodi tọn to Awọnlin

Otàn etọn

Ahi lọ yin didoai to 1860 nado nọgodona ajọ́ kanlinmọ tọn to whenue Naijilia gbẹ tin to aṣẹpipa yovo Glẹnsinu lẹ tọn glọ. Oshodi yin dopo to lẹdo tintan he duvivi nukunhunhun tangan de tọn he wá aimẹ to owhe kanweko fọtọnnukun-ẹnẹtọ lẹ mẹ. Nuhewutu e do yinmọ wẹ yindọ, ali pinpán tọn lẹ yin bibasi sọn agewaji otò Naijilia tọn wá Awọnlin to gandudu yovo lẹ tọn glọ to whenẹnu.

Whenue e yin hihọliai

Ahi Oshodi tọn yin hihọliai to whenue gandudu Awọnlin tọn he to yinyin anadena to whenẹnu gbọn ayimatẹn-gán Akinwunmi Ambode dali degbè nado sẹtẹn na ajọwatọ lẹ sọn ahi Owonifari tọn mẹ do Isopakodowo to Oshodi to azán atọ́ntọ Alunlunsun tọn to 2015. Yé dọdọ fie [ahi]] lọ te to ojlẹ lọ mẹ yin fie yé ko wleawudaina nado gbá hùnglintẹn daho de do, enẹwutu ajọwatọ lẹ yin tẹndiọna do ahi Isopakodowo tọn yọyọ he yin gbigbá lọ mẹ to lẹdo Bolade tọn mẹ. Ahi yọyọ lọ yin hùnhùn gbọn ayimatẹn-gán hoho Awọnlin tọn Babatunde Fashola dali, podọ akuẹ he yin yiyizan nado bẹ ajọ́ voovo lẹ jẹeji diblayi Naira liva dopo. Whẹwhinwhẹn susu wutu wẹ zọn bọ tòhọluduta lọ do ze afọdide ehe, dopo wẹ yin whẹho hihọ tọn, na sẹ́nhẹngba susu sẹ́nhẹngbatọ lẹ tọn he nọ wá aimẹ to ahi lọ mẹ wutu podọ nado nọgodona linlẹn tòhọluduta lọ tọn nado lẹ ayimatẹn lọ zun tòdaho tangan de podọ nado gbá hùnglintẹn daho lọ. Ayilinlẹn lọ nado lẹ́ Awọnlin zun tòdaho tangan de wẹ yin nuhe duahunmẹna Ambode hugan to whenue e to ogánji. Nado jẹ yanwle enẹ kọn, ayimatẹn-gán Ayimatẹn Awọnlin tọn dè akuẹ he sọ̀ naira liva dopo(N1 billion) dovo nado yíì zan nado gbá Isopakodowo to Bolade-Oshodi. Ahi lọ yin hùnhùn to azan ṣianwetọ, Alunlunsun 2014 tọn gbọn ayimatẹn-gán hoho Awọnlin tọn, Babatunde Fashola dali. Ayilinlẹn tohọluduta lọ tọn wẹ nado sẹtẹn na ajọwatọ he tin to ahi Owonifari tọn mẹ lẹ do ofí yọyọ he yin gbigbá lọ to whenue e yin gbigbá fó. Ṣigba ajọwatọ lọ lẹ whleawu nado sẹtẹn. Ahi yọyọ lọ tindo ṣọbu he hugan 600 podọ e sọ tindo ofí kleun kleun susu devo lẹ. Sọgbe hẹ opli de he wá aimẹ to azán fọtọnnukun-dopotọ, Awewesun 2015 tọn, ayimatẹn-gán Ambode po hagbẹ etọn devo lẹ po tindo hodọdopọ po nukọntọ ahi lọ tọn po, podọ yé dọ lehe e jlo yé dọ ajọwatọ lẹ ni yin tẹnsẹna do ahi yọyọ lọ mẹ do. To vivọnu opli lọ tọn, ajọwatọ lọ lẹ yigbe na nuhe ayimatẹn-gán lọ dọ, etomọṣo, yé vẹ̀ ayimatẹn-gán lọ nado dè akuẹ pò na núsatẹn lẹ to ahi lọ mẹ. To dopo to linlinwe he yin didetọ́n gbọn afọzedaitọ ayimatẹn-gán tọn dali de mẹ, Steve Ayorinde dọdọ, to azán konukundopotọ, Awewesun 2015 tọn, yé wá gbeta lọ kọ̀n dọ ajọwatọ lẹ na nọ sú N5,000 na ṣọbu dopo to ahi Isopakodowo tọn mẹ. Fihe yè na mọ ṣọbu N5,000 gbe te to Awọnlin ma sù, whẹpo yè nado dọ Oshodi, ṣigba ayimatẹn-gán lọ kẹalọyi obiọ yetọn. Gbọnmọ dali, e yin lila na mẹlẹpo.

Nuhe zọ́n lẹ

Gbọnvona dọ tohọluduta lọ tindo yanwle lọ nado diọ lẹdo Awọnlin tọn zun tòdaho tangan de, whẹwhinwhẹn devo lẹ he yin nina gbọn anadenanutọ ayimatẹn lọ tọn dali lẹ wẹ dehe tin to odo ehelẹ:

Whẹho sẹ́nhẹngba tọn

Dopo to whẹwhinwhẹn tangan he yin nudego gbọn tohọluduta lọ dali lẹ mẹ wẹ lehe sẹ́nhẹngba fọ́n bo to aga yì do to ahi lọ mẹ do wutu, adánwanu wunmẹwunmẹ wẹ ko yin mimọ to ahi lọ mẹ, podọ fiwhiwhlá sẹ́nhẹngbatọ lẹ tọn voovo wẹ tin to fine, po mọmọ po. Sọgbe hẹ linlinwe de he nọ yin punch, Owoseni, he yin ponọ-gán de to Awọnlin dọdọ: “nuhahun tangan he ogbẹ́ lọ pọn wẹ vọzepọn osẹ́n he ko yin zizedai to 2015 lẹ tọn, titengbe dehe gando hùnwhẹ jijizan klisti tọn go, he zọn bọ mí penugo nado basi hùnwhẹ lọ to jijọho mẹ. “To whenue mí ko basi zepọn ehelẹ godo, mí pọn lehe mí sọgan basi vọjlado na osẹ́n he mí lẹndọ yé tindo hudo vọjlado tọn lẹ podọ lehe mí na zindonukọn to dehe yọnnayizan lẹ mẹ do ji. Onú tangan he mí ko wà lẹ niyẹn podọ mí ko basi nudide lọ nado to osẹ́n ehelẹ zan zọnmii po ayilinlẹn lọ po nado hẹn Awọnlin tin to hihọ glọ podọ na nukọnyiyi ayimatẹn lọ tọn to ajọ́liho podọ to haṣinṣan to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn hinhẹn pọnte dogọ." To nujijọ devo de whenu, Steve Ayorinde he yin ogán he nọ penukundo nudọnamẹ lẹ go dọ to linlinwe “Guardian" tọn de mẹ dọ ahi lọ hihọliai he wá aimẹ to Oguzangbe po Azangaagbe po hẹn yé tindo nujikudo gando nuhe yé to linlẹn go, "na mí mọ adánwanu lẹ to ṣọbu lẹ glọ." E sọ dọdọ tohọluduta lọ ko na avase jẹnukọn dọ azán fọtọ̀nnukun-dopo wẹ yin nina na ajọwatọ lẹ nido bẹ agbàn yetọn lẹ sẹ sọn ahi lọ mẹ whẹpo e na do yin hihọliai.

Sẹkli-Masẹ

Gandudu Ayimatẹn Awọnlin tọn lẹ́ ayidonugo do sẹkli-masẹ he nọ wá aimẹ to lẹdo Oshodi tọn ji, na lehe gbẹtọ po ohùn (moto) lẹ po nọ sù do to ahi lọ mẹ do to azán dopodopo ji. Yé yise dọ eyin hùnglintẹn daho de yin gbigbá do Oshodi, e na doalọtena nuhahun sẹkli-masẹ tọn to lẹdo lọ mẹ. Ogán lọ dọdọ “sọle etlẹ yindọ ahi na gbẹ sọ tin to Oshodi janwẹ, ohọ̀ he ma yin gbigbá to osẹ́n-liho lẹ he go tohọluduta lọ doayi lẹ dona yin hihọliai nado dè sẹkli-masẹ pò podọ nado dè sẹ́nhẹngba pò to lẹdo Oshodi tọn.”

Nudindọn lẹ

Nudindọn delẹ wá aimẹ to whenue ahi Oshodi tọn yin hihọliai. Ogán he nọ penukundo haṣinṣan gbẹtọ lẹ tọn go (Public Relations Officer) Obinna Nwosu to hodidọ etọn de whenu dọdọ “Owhẹ de tin to whẹdọhọsa he dohia dọ tohọluduta lọ ma dona dotukla ajọwatọ lẹ to ahi lọ mẹ sọn whenue e yin vivọjlado to 1999 to whenue ahi lọ jimiọn godo, ajọwatọ lẹ wẹ dè sọn ahún mẹ wá nado jọ̀ akuẹ he sọ livi 750 (N750million) nado vọ ahi lọ jlado. Be nado hẹn filọ pọnte dogọ yin nudopolọ po nado yàn mẹlẹpo sẹ wẹ ya? Yé dotuhomẹna mí dọdọ yé na didẹ whẹho lọ podọ nuhe zọn bọ susu mítọn do lẹkọ wá po agbàn mítọn lẹ po niyẹn“. E sọ dọdọ nukọntọ ahi lọ tọn lẹ ma ko pli nado dọho gando tẹnsisẹ lọ go whẹpo nuyiwa lọ do wá aimẹ. Delẹ to ajọwatọ lọ lẹ sọ yise dọ ohọ̀ he yin gbigbá do ahi yọyọ lọ mẹ lẹ ma sù sọmọ nado hẹn ajọwatọ lọ lẹpo. Yèdọ-yèdọ de sọ wá aimẹ dọdọ ohọ̀ he yin gbigbá lọ lẹ ma lodo sọmọ podọ dọ núwiwa gbigbọ aovi tọn lẹ to ahi lọ mẹ sọ yin delẹ to whẹwhinwhẹn he wutu ajọwatọ lọ lẹ do gbẹ́ ma nado kẹalọyi obiọ tohọluduta lọ tọn nado sẹtẹn.

Delẹ to hoyidọtọ he dọho gando ninọmẹ lọ lẹ go do godonọnamẹ yetọn na tohọluduta lọ hia na afọdide he e ze lẹ. Taofeek Adaranijo, mẹhe yin dopo to afọzedaitọ lẹ mẹ na lẹdo Agege tọn dọdọ; “Eyin a dán gbọn fidevo lẹ lẹdo aihọn pe, e ma yá bọ a na mọ ahi to ofi mọnkọ podọ nado gbá hùnglintẹn daho de do finẹ na hẹn ẹn yọnwhanpẹ taun bo na sọ diọ awusọhia lẹdo lọ tọn pete. E na ná awusọhia dagbe tòdaho tangan he mí jlo dọ Awọnlin ni yin lọ podọ afọdide nujọnu tọn de wẹ ehe yin nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n. Segun Olulade, he yin dopo to afọzedaitọ lẹdo tọn lẹ mẹ, he nọ nọtena omẹ̀ Epe tọn lẹ, yise dọ ahi lọ ko lẹzun owhé sẹ́nhẹngbatọ lẹ tọn podọ fie yé nọ whlá adánwanu yetọn lẹ do.